İnek Sütü Alerjisi

Bağışıklık sistemimiz bazen bazı proteinleri, mücadele edilmesi gereken yabancı maddeler olarak algılayıp ona karşı reaksiyon geliştirmektedir. Bazı bünyelerde de benzer şekilde inek sütüne karşı reaksiyon gelişmekte, buna da inek sütü proteini alerjisi denmektedir. İnek sütünde, süt alerjisi olan kişilerde reaksiyona sebep olabilecek 25 adetten fazla farklı protein bulunmaktadır. Bazıları bu proteinlerden sadece birine alerjik tepki gösterirken, birçokları proteinlerin birçoğuna alerjik tepki gösterir. Keçi, koyun, at ve bizon gibi diğer memeli hayvanlardan elde edilmiş sütler de genelde aynı proteinlerin birçoğunu içermektedir. Bu nedenle, süt alerjisi olan kişilerin çoğu, memeli hayvanlardan elde edilmiş sütlerden uzak durmalıdırlar. Bu durum, inekten başka diğer memeli hayvanlardan elde edilmiş süte tepki göstermeyenler için geçerli değildir.

Anne sütü ile beslenme, mama ile beslenme ile karşılaştırıldığında inek sütü alerjisine karşı koruyucu etkiye sahiptir ancak anne sütü ile beslenmeye rağmen bazı bebeklerde inek sütü alerjisi saptanabilmektedir. Genel olarak inek sütü alerjisi, çocuk 3-5 yaşa gelene kadar tamamen geriler ancak bazı çocuklarda düzelme görülemeyebilir.

Süt Alerjisinin Belirtileri

İnek sütü proteini alerjisi belirtileri çoğu kez yaşamın ilk aylarında ortaya çıkar. Bebek, sadece anne sütü ile besleniyor da olsa, şiddetli alerjilerde, annenin içtiği süt ve süt ürünleri bebekte alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Belirtiler genelde 2 şekilde ortaya çıkar:

Erken başlangıçlı:

Belirtiler süt ve süt ürünleri ile beslenmeden hemen sonra ortaya çıkar. Sindirim sistemi (huzursuzluk, karın ağrısı, gaz, şişkinlik, kanlı/mukuslu ishaller, kusma), solunum sistemi (burun şikayetleri, öksürük, hırıltılı solunum) ve cilde ait belirtiler (döküntü, kabarma, kızarma), ayrıca nadir de olsa anafilaksi şeklindeki ani ve şiddetli alerjik reaksiyonlar da görülebilir.

Geç başlangıçlı:

Süt ve süt ürünleri alımından 7-10 gün sonraya kadar ortaya çıkmayabilir. Aynı erken başlangıçlı alerjideki belirtiler görülebilir. Bu belirtiler sağlıklı diğer çocuklarda da görülebildiği için tanı konması daha güç olabilir.

Süt Alerjisinin Teşhisi:

Yukarıdaki şikayetlerle doktora götürülen bir bebekte inek sütü proteini alerjisi şüphesi olursa bazı testler istenebilir. Kaka kanlı ise kaka testleri ile parazit, vs ayırt edilmesi gerekebilir. Kanda inek sütüne karşı artmış IgE yapısındaki antikorların varlığı tanıyı teyit eder. Ama inek sütüne spesifik IgE yokluğunda, inek sütü alerjisi olmadığı söylenemez. Ayrıca cilt testleri de yapılabilir. Bizlerin günlük pratikte alerji testleri ile teyit edemediğimiz zaman uyguladığımız en önemli tanı metodu “eliminasyon testi”dir. Bu test diyetten inek sütü proteininin tamamen çıkarılması esasına dayanır. Hastaya 1 ay boyunca aşağıda anlatılan diyet ve gerekirse diyet mamaları verilir. Belirtiler düzelir ve süt ürünleri başlanınca şikayetler tekrarlarsa, alerji testleri temiz bile olsa hastalık var kabul edilir ve diyete en az 1 yıl daha devam edilir.

İnek Sütü Alerjisinin Tedavisi:

Sadece anne sütü ile beslenen bebeklerde inek sütü alerjisi tanısı kondu ise annenin yediklerinde inek sütü proteini olmamasına dikkat edilmesi gerekir. Çünkü alerjiye neden olan moleküller anne sütünden bebeğe geçebilmektedir. Yani anne, emzirdiği süre boyunca süt, yoğurt, peynir, tereyağı ve sütlü tatlıları tüketmemelidir. Ayrıca yediği, marketten aldığı her şeyin içinde süt veya süt tozu olup olmadığını sorgulamalıdır. Bu arada annede kalsiyum eksikliği olmaması için süt ürünleri dışındaki kalsiyum kaynakları veya kalsiyum tabletleri kullanması gerekebilir. Anneye vitamin B12, demir takviyesi de gerekebilir. Ayrıca kendisinde veya önceki çocuklarında alerjik hastalığı olan annelerin gebeliklerinin son 3 ayı ve emzirme süreleri boyunca (en azından ilk 4 veya 6 ay) probiyotikli doğal gıdalar almaları veya probiyotikli tozlar kapsüller kullanmalarının %50 oranında koruyucu olduğu gösteren çalışmalar vardır.

İnek sütü proteini alerjisinde kullanılan diyet mamaları:

Soya bazlı mamalar:

İnek sütü proteini alerjisi hafifse denenebilir. Ama tatları iyi değildir ve bebekte buna karşı da alerji olabilir.

Hidrolize mamalar:

Büyük bir molekül yapısına sahip olan inek sütü proteini, işlemden geçirilip (ki buna hidrolizasyon denir) molekülleri parçalanır ve küçültülerek alerjik özelliği azaltılır. Tam hidrolize veya kısmi hidrolize mamalar kullanılabilir ama tam hidrolize mamalarla bile inek sütü proteini alerjisinden korunmak mümkün olmayabilir.

Aminoasit bazlı mamalar:

Aminoasitler, proteinlerin yapıtaşı olup bir araya geldiklerinde büyük protein moleküllerini oluşturan küçük moleküllerdir. Hidrolize mamalarla alerjik reaksiyonları gerilemeyen veya çoklu gıda alerjisi olan bebeklerde aminoasit bazlı mamalar denenebilir.

Keçi sütü mamaları:

İnek sütü proteini alerjisi olan çocukların bazılarında keçi sütü mamaları veya doğal keçi sütü ile yapılmış yoğurt veya peynirler kullanılması mümkündür. Ancak inek sütü alerjisi olan bebeklerin %90’ı keçi sütlü mamalara da alerjiktir.

Pirinç bazlı mamalar:

Aminoasit bazlı mamaların kullanım alanları pirinç bazlı mamalar için de geçerlidir.

Bu tür diyet mamalarına geçildikten sonra 2 ile 4 hafta içinde belirtilerde azalma ve düzelme olmalıdır. Diyete en az 6 ay devam edilmeli, daha sonra doktorunuzun belirlediği zamanda, belirlediği şekilde süt veya sütlü gıdalarla beslenmeye geçilmesi denenmelidir.

Bu arada alerjinin diğer belirtilerine göre anti-alerjik damla, şurup, kortizonlu veya kortizonsuz krem ve losyonlar da kullanılması gerekebilir.

Sütün sebep olduğu diğer tepkiler:

Birçok kişi, sütün kendilerine rahatsızlık verdiğini belirtir. Süte karşı gösterilen birtakım mide ve barsak tepkileri, süt proteini intoleransı veya laktoz (süt şekeri) intoleransı şeklinde tanımlanmaktadır.

Yani aslında bu tepkiler bir alerji sebepli değil, protein ya da şekeri sindirememe (bazı enzim eksikliklerine bağlı) problemidir. Intolerans tehlikeli değildir ama hastayı rahatsız eden bir durumdur.

Süt ürünleri genellikle az miktarda kullanıldığında, ya da farklı işlem/pişirme teknikleri uygulandığında rahatsızlık vermeyebilir. Anne sütünde de laktoz olduğu, bunun annenin yaptığı diyetle yok olmayacağı, hastada süt proteini alerjisi yoksa ve sadece laktoz intoleransı varsa anneye diyet uygulatmanın gereksiz olduğu akılda tutulmalıdır.