PATELLO FEMORAL AĞRI SENDROMU (KONDROMALAZİ PATELLA)

Patella femoral ağrı sendromu (PFS), genellikle ön diz ağrısı ve kondromalazi patella ile eş anlamlı kullanılmaktadır. Ancak ön diz ağrısı, dizin ön tarafında yer alan ağrılara işaret ederken, kondromalazi patella, patellanın arka kıkırdağında meydana gelen hasarlar ile ilişkilidir. Kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür ve genellikle iki taraflıdır. Patello femoral ağrı sendromunun sebepleri tam olarak bilinmemekle birlikte doğumsal, travmatik veya mekanik baskı sonrası oluşabileceği düşünülmektedir.

Ağrılı patellada diz kapağı şle femur arasında yüksek basınç olması sebebiyle bu durum “patellar hipertansiyon sendromu” olarak adlandırılmaktadır. Ancak patella arkasındaki basıncının neden arttığı çok iyi bilinmemektedir. Son yıllarda ön diz ağrılarının büyük çoğunluğunun patella patolojilerinden kaynaklandığı rapor edilmiştir. Patellanın yüksek miktarda retropatellar basınca maruz kalması sonuçta ağrı ve deformasyona sebep olmaktadır. Patellanın subkondral bölgesinde birçok sinir sonlanması vardır.

Ağrı direkt olarak sinir uçlarının mekanik stimülasyonundan, artmış eklem yüzeyi basıncından veya her ikisinin birlikte olmasından kaynaklanabilir. Eğer artmış eklem yüzeyi basıncı, PFS’ye neden oluyorsa, patella subluksasyonu, patella alta, patella infera, zayıf kuadriseps, kısa kuadriseps, aşırı sıçrama ve zayıf şok absorbsiyonu gibi durumların hepsi dolaylı olarak PFS’ye yol açabilir.

Tanı

Patellar ağrı nedeninin çok iyi anlaşılmamasına rağmen tanı koymak kolaydır. Hasta ön diz ağrısından yakınır. Ağrı patellofemoral ağrıyı arttıran koşma, zıplama, tırmanma ve uzun süre oturma gibi aktivitelerle artar. Fizik muayenede patella kompresyon testi veya “grind testi” pozitifliği tanı açısından güvenilirdir. PFS’ye özgü bir görüntüleme yöntemi yoktur. Direkt grafiler ve bilgisayarlı  tomografi (BT) patellanın dış yana kaymasını gösterir ancak semptomlar ile ilişkili olmayabilir. PFS’ye tanı koymanın bir başka zorluğu da genellikle yağ yastığı sendromu ve/veya plika sendromu ile birliktelik göstermesinden kaynaklanmaktadır.

Tedavi

Patellofemoral gerginliği va basıncı oluşturan etkenleri bazı modifikasyonlar yaparak değiştirmek mümkündür. Lateral kayma ve tilti modifiye eden bazı breysler vardır. Örneğin patellar bantlama bu gücü modifiye edebilir. İlgili kas grupları gerilip güçlendirilebilir. Ayak pronasyonu ile internal tibial rotasyonu azaltan ve patellofemoral dinamikleri değiştiren ayak ortezleri kullanılabilir. Bu girişimlerin içerisinde en etkili olanı şüphesiz kuadriseps güçlendirme egzersizleridir.

Vastus medialis oblikus izole olarak güçlendirilemez ancak bu amaçla kudrisepsin tümü güçlendirilir. Yakın zamanda yapılan çalışmalarda PFS’li hastaların göreceli olarak kalça fleksörleri, abduktorlar ve eksternal rotatorların daha zayıf olduğu saptanmıştır. Bu nedenle kuadrisepsin yanı sıra bu kas gruplarına da güçlendirme önerilir. Ayrıca hamstring ve iliotibial bant germe, gövde kaslarını güçlendirme ve uygun breysleme önerilir.

Yine retropatellar basıncı arttıran aktivitelerden uzaklaşmak önerilir. Bir çok vakada nonoperatif girişimler başarılı bulunmuştur. Nadiren ağrı bu tedavilere rağmen devam etmekte ve cerrahi girişim gerekmektedir. Patellar tilt varsa lateral retinaküler gevşetme yararlı bulunmuştur. Patellar subluksasyon varsa, patellayı santralize eden retinaküler güçlendirme önerilebilir.